Positieve Gezondheid

Kort gezegd onderscheidt zij hierin 6 dimensies om samen te bespreken hoe iemand de eigen gezondheid ervaart. Mentaal welbevinden, meedoen, zingeving en kwaliteit van leven zijn een aantal van deze dimensies. Hierbij ligt de focus niet op gezondheidsproblemen maar op wat de dag waardevol voor iemand maakt. En hier kan kunst een belangrijke bijdrage aan leveren.

De Toren van Babel

Dit betekent overigens niet dat de werelden van kunst, zorg en beleidsmakers elkaar al makkelijk weten te vinden. Net als bij De Toren van Babel spreken deze werelden verschillende talen. Naast de verschillende doelen en belangen die er zijn. Een aantal knelpunten die de onderzoeken schetsen:

‘Onbekend maakt onbemind’:

In de startnotitie Kunst en dementie van het Deltaplan Dementie is dit punt onderverdeeld naar 3 deelgebieden:

1. Beeldvorming:
   ‘Kunst als middel is voor veel financiers en zorginstellingen nog niet vanzelfsprekend’ concludeert de ZonMw Kennissynthese, ‘zij waarderen kunst en cultuur vooral om de artistieke kwaliteiten of zien kunst en cultuur als leuke dagbesteding.’ Het beeld in de zorg is vaak, dat kunst en cultuur niet over hen gaat. Verzorgenden ervaren kunst als een abstract begrip of vinden het moeilijk te vertalen naar de eigen werkvloer. Andersom geldt ook dat kunstenaars en culturele organisaties soms de artistieke kwaliteiten teveel voorop staan of dat het ontbreekt aan kennis om aan zorgdoelen bij te dragen of dit goed te verwoorden. Idealiter is kunst onderdeel van de visie op de zorg en kwaliteit die een zorginstelling te bieden heeft en zet zij kunst als effectieve interventie in. Een belangrijke voorwaarde hiervoor is dat de waarde en potentie van kunst en culturele interventies binnen de zorg onderkend worden en bekend zijn.
2. Kennis:
   Binnen de zorg ontbreekt het nog aan kennis wat kunst en culturele interventies in kunnen houden, waar deze te vinden zijn en hoe ze kunnen worden ingezet.

2. Draagvlak:
   Cliënten ervaren de kunstbeleving. Maar ook mantelzorgers, zorgprofessionals, bestuurders, beleidsmakers en financiers zijn belangrijk om overtuigd te zijn van de toegevoegde waarde die de kunsten binnen de zorg kunnen leveren.

Structureel beleid en financiering

Structureel beleid en financiering ontbreken zodat projecten en activiteiten geen continue, duurzame basis hebben en opgedane kennis weer verdwijnt.

Meten is weten, tenminste…

Bewijs dat kunst binnen de zorg toegevoegde waarde heeft, helpt bij het verkrijgen van draagvlak, financiering en structureel beleid. Onderzoek kan bewijs leveren. Op het snijvlak van de kunsten en de zorg speelt echter de vraag: welk onderzoek levert welk bewijs op voor welke belanghebbende? Gaat het om een meetbaar effect, om ‘hard’ wetenschappelijk bewijs, het zogenaamde evidence-based onderzoek wat nu veelal gebruikelijk is voor o.a. financiers en zorgverzekeraars? Of gaat het om de (waarneembare) impact op zintuigen, gevoelsleven en de beleving van een deelnemer? En hoe valt dergelijk bewijs te meten? De onderzoeken die gedaan zijn naar kunst & culturele interventies wijzen op positieve effecten voor de gezondheid. Met een kanttekening dat deze onderzoeken doorgaans kleinschalig zijn en kwalitatief van aard.

Toekomst

De Toren van Babel staat voor mij niet alleen maar synoniem voor verschillende werelden. Maar juist ook voor elkaars taal leren spreken, leren luisteren om elkaar te begrijpen en tot samenwerking te komen. De onderzoeken doen ook de nodige aanbevelingen om elkaar binnen kunst en zorg te gaan vinden, begrijpen en waarderen. Het zal net als het bouwen van een toren, de nodige tijd kosten. Gelukkig liggen de eerste fundamenten er al.

Hartelijke groet,
Ilona

Beeld:
De kleine Toren van Babel – Pieter Bruegel de Oude – 1563 – collectie Museum Boijmans van Beuningen, Rotterdam